Tansiyon ve kolesterol ne zaman düşman kesilir?

Kalp sağlığını tehdit eden en önemli iki faktör olan hipertansiyon ve yüksek kolesterol, genellikle sessiz sedasız ilerler ve belirti vermez. Bu hastalıklar, kriz yaşanmadan önce yıllarca fark edilmeden ilerleyebilir ve ciddi sonuçlara yol açabilir. Birçok kişi, bu durumlardan habersiz yaşamını sürdürürken, uzmanlar düzenli kontrollerin ve farkındalığın önemine dikkat çekiyor. Çoğu zaman, bu hastalıkların ilk belirtisi ani kriz veya felç gibi acil durumlar olabilir; ama asıl risk, uzun yıllar boyunca damarlarınızda biriken zararların fark edilmemesidir.

Kolesterol nedir ve neden bu kadar önemlidir? Kolesterol, vücutta hormon üretimi ve hücre zarlarının yapımı için vazgeçilmez bir bileşiktir. Ancak, bu madde dengeli seviyelerde tutulmadığında damar sağlığını tehdit eden ciddi sorunlara yol açabilir. LDL (kötü kolesterol), damarların iç yüzeyine yapışıp plaklar oluşturarak tıkanıklık riski oluştururken; HDL (iyi kolesterol), fazlalık kolesterolü karaciğere taşıyarak temizlenmesine yardımcı olur. Trigliserit düzeyleri ise, kandaki yağların bir türü olarak yüksekliği kalp hastalığı riskini artıran önemli bir faktördür.

İdeal Kolesterol ve Tansiyon Değerleri

• LDL: 100 mg/dL’nin altında olması önerilir.
• HDL: Kadınlarda en az 50 mg/dL, erkeklerde ise 40 mg/dL’nin üzerinde olmalıdır.
• Trigliserit: 150 mg/dL’nin altında tutulmalıdır.

Yüksek tansiyon ise, toplumda oldukça yaygın ve çoğu zaman fark edilmeden ilerleyebilir. Türkiye’de erişkin nüfusun %35’inden fazlası hipertansiyon hastası olmasına rağmen, bu durumun farkında olmayanlar da büyük oranlarda bulunmaktadır. Normal sınırlar ise şu şekildedir: 120/80 mmHg ve altı. Yüksek normal ise 130–139 / 80–89 mmHg arasıdır. Günümüzde “13’e 8” olarak bilinen 130/80 sınırı, artık sağlık otoriteleri tarafından yüksek riskli bölge olarak kabul edilmektedir.

Gece Hipertansiyonu ve Gizli Tehditler

İnsanların çoğu, gündüz tansiyonlarının yüksek olmadığını düşünürken, gece yaşanan tansiyon yükselmeleri ciddi riskleri beraberinde getirir. Gece hipertansiyonu, uyku sırasında tansiyonun normalden yüksek seyretmesi anlamına gelir ve bu durum, kalp yetmezliği ve diğer damar hastalıklarının gelişiminde önemli bir faktördür. Uyku sırasında tansiyon 135/85 mmHg’yi aşarsa, kalp krizi ve felç riski üç kat artar. Bu nedenle, gece tansiyon takibi ve kontrolü, kalp hastalıklarının önlenmesinde kritik öneme sahiptir.

Karaciğer ve Trigliserit Bağlantısı

Karaciğer yağlanması (hipertrigliseridemi) olan bireylerde trigliserit seviyeleri genellikle yüksektir. Bu durum, damar sertliği ve kalp büyümesi gibi ciddi komplikasyonların gelişmesine zemin hazırlar. Özellikle 50 yaş ve üzeri erkeklerde trigliserit seviyeleri dikkatle izlenmelidir. Ayrıca, karaciğer sağlığını ve damar bütünlüğünü korumak için yaşam tarzı değişiklikleri ve düzenli takipler büyük önem taşır.

İnsülin Direnci, Bel Çevresi ve Kalp Sağlığı

Bel çevresinde artış, sadece estetik değil, aynı zamanda ciddi sağlık risklerinin de göstergesidir. İnsülin direnci olan bireylerde HDL düşerken, Trigliserit yükselir ve LDL parçacıkları küçülerek yoğunlaşır. Bu durum, damar içi plak oluşumunu kolaylaştırır ve kalp hastalığı riskini artırır. Bu nedenle, bel çevresi ve insülin direnci arasındaki ilişki, kalp sağlığı açısından önemli bir gösterge olarak kabul edilir.

Trigliserit/HDL Oranı ve Damar Sağlığı

• Örnek: Trigliserit 200 mg/dL, HDL 40 mg/dL ise oran 5’e ulaşır ve bu, yüksek risk anlamına gelir.
• Toplam kolesterol değeri yüksek olmadan, bu oranlar damarlarınızın ne kadar risk altında olduğunu gösterir. Oran 2’nin üstünde ise, kalp hastalığı riski başlar.

Bu oran, damar sağlığını en güçlü şekilde gösteren parametrelerden biridir ve düzenli takibi hayati öneme sahiptir.

Kolesterol Yüksekliği ve Gerçek Riskler

Genellikle kolesterol seviyeleri normal olan kişilerde bile, damarları tehdit eden küçük, yoğun LDL parçacıkları bulunabilir. Harvard Tıp Fakültesi’nin yaptığı araştırmalara göre, kalp krizi geçiren kişilerin %50’sinde kolesterol düzeyleri normal olmasına rağmen, bu küçük ve yoğun LDL taşıyıcılarının varlığı önemli bir risk faktörüdür. Bu nedenle, sadece toplam kolesterol değil, taşıyan parçacıkların yapısı ve boyutu da dikkate alınmalıdır. Lipoprotein Parçacık Boyutu Analizi (NMR LipoProfile) testi, bu detaylı değerlendirmeyi sağlar ve damarlarınızın gerçek durumunu ortaya koyar.

İhmalkârlık ve Sessiz Tehditler

“Yememe dikkat ediyorum, biraz tansiyonum var ama ilaca başlamadım, kolesterolüm de biraz yüksek…” şeklindeki düşünceler, maalesef Türkiye’de milyonlarca kişinin ortak düşüncesidir. Ancak, bu iyi niyetli ihmalkârlık, kalbinizde büyük riskler taşır. Çünkü bu hastalıklar sessiz ilerler ve ani krizlerle ortaya çıkar. Dış görünüşünüz sağlıklı gibi görünse de, damarlarınız içten içe yıpranabilir. Bu nedenle, düzenli ölçüm, takip ve gerekirse tedavi çok önemlidir. Kalbiniz, sizin sorumluluğunuzdadır ve bu sorumluluğu hafife almamalısınız.

Statinler ve Doğru Bilinen Efsaneler

Statin ilaçları, karaciğerde kolesterol üretimini azaltarak LDL seviyelerini %30-50 oranında düşürür. Kullanımı bazı kişilerde kas ağrısı ve diğer yan etkiler oluşturabilse de, 10 yıl boyunca düzenli kullanıldığında kalp krizi riskini %30 oranında azaltır. En fazla fayda, 40-65 yaş arasındaki riskli bireylerde gözlemlenir (Kaynak: The Lancet, 2020). Bu nedenle, doktor kontrolünde ve uygun dozda kullanılması, kalp sağlığını korumanın en etkili yollarından biridir.

Sağlıklı Yaşam ve Doğal Yöntemlerle Kolesterol Düşürme

• Yulaf, baklagil ve sebze gibi lifli gıdalar
• Ceviz, zeytinyağı ve avokado gibi sağlıklı yağlar
• Hareketli yaşam tarzı, düzenli tempolu yürüyüş
• Omega-3 takviyeleri ve şekersiz yeşil çayın tüketimi

Bu yaşam tarzı değişiklikleri, özellikle hafif ve orta düzey yüksekliklerde kolesterol seviyelerini düşürmekte etkilidir. Ancak, ileri seviyedeki yüksek kolesterol vakalarında, doktorlar ilaç takviyesi ve daha kapsamlı tedavi planları önerebilir.

YARIN: – Kalp krizini önceden haber veren belirtiler
– Göğüs ağrısı dışında hangi sinyaller uyarı sayılır?
– Kadınlarda kalp krizi neden mide bulantısıyla başlar?
– Uykusuzluk ve çene ağrısı neden ciddiye alınmalı?
– Efor testi riskleri ne kadar doğru belirler?
– Evde yapabileceğiniz erken uyarı testleri nelerdir?