Bayramlarda Sağlıklı Beslenme Rehberi ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Bayram Dönemlerinde Beslenme Alışkanlıklarındaki Değişimler ve Sağlık Üzerindeki Etkileri

Bayram dönemleri, özellikle tatlı, et ve çeşitli lezzetlerle dolu sofraların kurulduğu zamanlardır. Bu dönemde insanlarımızın beslenme düzeni önemli ölçüde değişebilir ve çoğu zaman aşırı tüketim söz konusu olur. Tatlıların ve etin bolca tüketildiği Kurban Bayramı gibi özel günlerde ise, sağlığımızı korumak adına dikkat edilmesi gereken birçok önemli nokta bulunuyor. Yakın Doğu Üniversitesi Hastanesi Diyetisyeni Banu Özbingül Arslansoyu, bu özel günlerde doğru beslenme alışkanlıklarının benimsenmesi gerektiğine vurgu yaparken, diyabet hastalarına şeker tüketiminde aşırılığa kaçmamalarını, hipertansiyon ve kalp damar hastalıkları gibi kronik rahatsızlığı olan bireylere ise et tüketimini kontrollü yapmalarını öneriyor. Ayrıca, sağlıklı bir bayram geçirmek için uygulanabilecek pratik ve etkili beslenme önerilerini de paylaşıyor.

Etleri, Sebzelerle Birlikte Pişirin

Kırmızı et, içerdiği yüksek oranda doymuş yağ ve kolesterol nedeniyle dikkatli tüketilmesi gereken bir besindir. Diyetisyeni Banu Özbingül Arslansoyu, üzerinde görünen yağlı kısımlar temizlenmiş olsa da, kırmızı etin ortalama yüzde 20 oranında yağ içerdiğine dikkat çekiyor. Kronik hastalığı bulunan bireylerin yağsız veya az yağlı kırmızı eti tercih etmeleri önemlidir. Ayrıca, etlerin haşlama veya ızgara şeklinde pişirilmesi, kızartmadan kaçınılması sağlıklı beslenme açısından büyük avantaj sağlar. Etlerin kendi yağıyla pişirilmesi ve ilave yağ eklenmemesi gerekir. Etler, E ve C vitamini içermediğinden, mutlaka sebzelerle birlikte pişirilmelidir. Sebzeler, besin çeşitliliğini artırmakla kalmaz, aynı zamanda minerallerin vücuda emilimini kolaylaştırır ve bağışıklık sistemini güçlendirir.

Mangal Pişirme Tekniklerine Dikkat

Bayramların vazgeçilmezi olan mangal, doğru tekniklerle hazırlandığında hem lezzetli hem de sağlıklı olur. Diyetisyeni Banu Özbingül Arslansoyu, mangalda pişirme sırasında yapılan yanlış uygulamaların, etin üzerinde kanserojen maddelerin oluşmasına sebep olabileceğine vurgu yapıyor. Yüksek sıcaklıkta pişirilen etlerde heterosiklik aminler ve polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH) gibi kanserojen maddelerin ortaya çıkabildiğini belirtiyor. Bu maddelerin, ateşe damlayan yağlar nedeniyle oluştuğunu ve etle temas eden duman yoluyla vücuda geçtiğini söylüyor.

Etlerin Marine Edilmesi ve Pişirme Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yüksek ateşin et üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak için, etleri baharat ve otlarla marine etmek oldukça faydalı olabilir. Diyetisyen Arslansoyu, bu yöntemin kanserojen maddelerin oluşumunu engellediğine dikkat çekiyor. Ayrıca, mangal ve ızgaralar kullanıldıktan sonra mutlaka iyi temizlenmeli ve oluşmuş olası zararlı maddelerin sonraki kullanımlarınıza geçmesini önlemelisiniz. Alevle yakılmaktan kaçınılmalı ve kömür közüyle et arasında en az 15 santimetrelik mesafe bırakılmalıdır. Pişirme sırasında, etlerin yüksek sıcaklıkta değil, daha kontrollü ve orta ateşte pişirilmesine özen gösterilmelidir. Yağlı etlerin tercih edilmemesi ve etlerin marine edilerek pişirilmesi, sağlıklı ve güvenli bir mangal deneyimi sağlar.

Etleri Tüketmeden Önce Dinlendirme ve Saklama Koşulları

Bayramda çok sayıda hayvanın kesilmesiyle ortaya çıkan etler ve çevresel faktörler, hijyen kurallarına uyulmadığında çeşitli hastalıkların yayılmasına neden olabilir. Bu nedenle, kesim sonrası etlerin uygun şekilde dinlendirilmesi çok önemlidir. Diyetisyeni Banu Özbingül Arslansoyu, etlerin kesimden sonra ‘rigor mortis’ yani ölüm sertliği oluştuğunda, bu sertlik geçtikten sonra tüketilmesini öneriyor. Etler, kesimden sonra 5-6 saat serin bir ortamda (14-16°C) bekletilmeli, ardından 18-19 saat buzdolabında saklanmalı. Toplamda yaklaşık 24 saat dinlendirilmiş etler, güvenle tüketilebilir. Ayrıca, etler büyük parçalara ayrılıp, küçük porsiyonlar halinde buzdolabı poşetlerinde saklanmalı ve en fazla 3 gün buzdolabında, 3 ay derin dondurucuda muhafaza edilmelidir. Kıyma şeklindeki etler ise daha kısa süreyle saklanmalıdır. Dondurulan etler, çözüldükten sonra hemen pişirilmelidir ve tekrar dondurulmamalıdır.

Uzmanından Bayram Günü Sağlıklı Beslenme Tavsiyeleri

• Güne hafif ve besleyici bir kahvaltı ile başlayın. Örneğin, tam tahıllı ekmek, peynir, taze meyve ve kuru yemişler tercih edilebilir.

• Beslenmenizde az ve sık aralıklar tercih ederek, aşırı aç kalmaktan kaçının. Bu, sindirim sisteminizi rahatlatır ve enerji seviyenizi dengeler.

• Şerbetli tatlılar yerine, sütlü ve meyveli tatlılara yönelin. Hem daha hafif hem de besleyici alternatifler sunar.

• Tabağınızın dörtte birini et, diğer dörtte birini tahıllar ve kalan kısmını ise bol sebze ve salata ile doldurun. Böylelikle dengeli ve sağlıklı bir beslenme sağlayabilirsiniz.

• Gün boyunca bol su tüketmeye özen gösterin. Su, vücut fonksiyonlarınızı destekler ve toksinlerin atılımını kolaylaştırır.

• Bayram ziyaretlerine aç karnına gitmek yerine, hafif bir atıştırmalıkla gitmek daha doğru olur. Bu, aşırı yeme isteğinizi azaltır.

• Fiziksel aktivitenizi arttırmayı ihmal etmeyin. Yürüyüşler, hafif egzersizler veya açık hava aktiviteleri, bayram enerjinizi yükseltir ve sağlığınızı korur.