Aşırı Düşünme (Overthinking) Nedir ve Nasıl Baş Edilir?
Overthinking Nedir?
Belirsizlikler karşısında zihnimiz, bu belirsizliği tolere etmeye çalışırken bazen yetersiz kalabilir. Yetersiz kaldığı durumlarda, zihnimiz tehdit sinyalleri üretmeye başlar ve biz kaygı durumuna geçeriz. Zihnimiz, bu tehdidi çözebilmek amacıyla çeşitli savunma mekanizmaları geliştirir ve bu süreçte aşırı düşünme (overthinking) haline geçebiliriz. Aslında, overthinking, belirsizliğe karşı bir savunma mekanizması olarak ortaya çıkmaktadır. Peki, her belirsizlik karşısında aşırı düşünmeye mi başlarız? Hayır. Günlük yaşamda birçok insan zaman zaman olaylar üzerine uzun uzun düşünür. Ancak, bu düşünme süreci kontrolsüz hale gelip sürekli bir hal aldığında, zihinsel yorgunluk, kaygı bozuklukları ve karar verme güçlükleri gibi çeşitli sorunlara yol açabilir. İşte bu noktada aşırı düşünme durumu devreye girmektedir. Şimdi, overthinking’in ne olduğunu ve bu durumla nasıl başa çıkabileceğimizi daha yakından inceleyelim.
Overthinking’in Tanımı
Overthinking, bir durumu veya düşünceyi tekrar tekrar analiz etme, detayları sürekli gözden geçirme biçimidir. İlk bakışta bir problem çözme yöntemi gibi görünse de, çoğu zaman bizi daha da kaygılandırmaktan başka bir işe yaramaz. Overthinking, genellikle iki ana başlık altında incelenebilir:
- Geçmişe Yönelik Düşünceler: “Keşke şöyle yapsaydım,” “Neden böyle söyledim?” gibi düşüncelerle geçmişteki olayları sürekli değerlendirme.
- Geleceğe Yönelik Kaygılar: “Ya başarısız olursam?” “Ya kötü bir şey olursa?” gibi olası senaryolar üzerine sürekli endişelenme.
Aşırı Düşünme ile Baş Etme Yöntemleri
- Farkındalık Geliştirmek
Aşırı düşündüğünün farkına varmak, bu durumla başa çıkmanın ilk adımıdır. Kendi iç konuşmalarını gözlemleyerek, hangi düşüncelerin seni gereksiz yere meşgul ettiğini ve çözüm üretmek yerine kaygıya neden olduğunu belirleyebilirsin. - Düşünceleri Yazıya Dökmek
Zihnindeki düşünceleri bir deftere yazmak, onları somut hale getirerek zihinsel yükünü hafifletebilir. Karmaşık şekilde düşünülen yapılar, zihne işlenmemiş ve yeniden düşünülmesi gereken mesajlar verirken; yazıya dökülen düşünceler somutlaşarak aşırı düşünmeyi azaltabilir. - Sevdiğin Aktivitelerle Uğraşmak
Boş zamanlarda aşırı düşünme eğilimi artabilir. Meditasyon, spor, yürüyüş, hobiler veya kitap okumak gibi zihni meşgul eden aktivitelerle aşırı düşünme halini hafifletebilirsin. - Kendine Zaman Sınırı Koymak
Bir konu hakkında düşünmeye ihtiyacın varsa, kendine belirli bir süre tanı. Örneğin, “Bu konuyu akşam müsait olduğum zamana kadar rafa kaldırıyorum ve yarım saat düşüneceğim, sonra bırakacağım” gibi bir zaman sınırı koymak, zihinsel kontrolü kaybetmeni engelleyebilir. - Olumlu Bakış Açısını Geliştirmek
Olumsuz senaryolar yerine alternatif olumlu bakış açıları geliştirmeye çalış. “Ya başarısız olursam?” yerine “Başarılı olabilirim ve bu süreçten öğrenebilirim” gibi olumlu düşünceler geliştirmek kaygıyı azaltabilir. - Gerekirse Profesyonel Destek Almak
Eğer aşırı düşünme, hayat kaliteni ciddi şekilde etkiliyorsa, bir psikologdan destek almak faydalı olabilir. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), aşırı düşünme döngülerini kırmak için etkili bir yöntemdir.
Sonuç Olarak
Aşırı düşünme, zihnimizi gereksiz yere yoran ve yaşam kalitemizi düşüren bir alışkanlık olabilir. Ancak, farkındalık kazanarak ve sağlıklı düşünme kalıplarına yönelerek bu durumu yönetebiliriz. Unutma, düşünmek önemlidir; fakat aşırı düşünmek, hayat kaliteni olumsuz etkileyebilir.
