Tütün ve Tütün Ürünlerinin Solunum Sağlığı Üzerine Etkileri
Tütün ve Tütün Ürünlerinin Solunum Sağlığına Etkisi
Tütün ve tütün ürünleri kullanımı, akciğer kanseri başta olmak üzere birçok ciddi hastalığın gelişiminde temel risk faktörüdüdür. Ayrıca, KOAH (Kronik Obstruktif Akciğer Hastalığı), tekrarlayan alt ve üst solunum yolu enfeksiyonları, çeşitli organ kanserleri ve kalp-damar hastalıklarının ortaya çıkmasında da önemli rol oynar. Bu hastalıkların en belirgin belirtileri ise; 3 haftadan uzun süren devam eden öksürük, nefes darlığı ve balgam (kanlı da olabilen) şikayetleridir.
Tütün ve tütün ürünleri kullanımı, yalnızca kullanıcısına değil, çevresindekilere de zarar vermektedir. Bu nedenle pasif içicilik de akciğer ve solunum yolu hastalıklarının gelişmesine neden olabilir. Özellikle risk altındaki gruplar; çocuklar, kadınlar ve gençlerdir. Ev içi veya kapalı ortamlarda sigara içilmesi, çocuklarda astım ve çeşitli solunum hastalıklarının riskini artırmaktadır. Ayrıca, sigara içmeyen kadınlarda dahi KOAH gelişimi görülebilir.
Akciğer Kanseri ve Sigara İlişkisi
Akciğer kanserine yakalanan kişilerin %90’ı sigara kullanmaktadır. Sigara kullanımı, akciğer kanseri dışında karaciğer, mesane, dil, dudak, gırtlak ve yemek borusu kanserlerinin gelişiminde de önemli bir risk faktörüdür. Akciğer kanseri ve KOAH hastalarının büyük çoğunluğu, sigara kullanımına bağlıdır. Kadınlar arasında KOAH görülme oranının artması, sigara kullanımındaki artışla doğrudan ilişkilidir.
Elektronik Sigara ve Diğer Tütün Ürünleri
Elektronik sigara, nargile ve sarma sigara gibi ürünler de yaygın şekilde kullanılmaktadır. Elektronik sigaralar, genellikle zararsız olarak düşünülse de, özellikle gelişmekte olan gençlerin akciğer gelişimini olumsuz etkileyerek ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Uzun vadeli etkileri henüz net olarak bilinmemekle birlikte, akciğer sönmesi ve sıvı birikimi gibi ciddi komplikasyonlar görülebilmektedir.
Solunum Şikayetleri ve Erken Tanı
3 haftadan uzun süren solunum şikayetleri olan kişilerin en kısa sürede hekime başvurması önemlidir. En sık görülen belirtiler; uzun süre devam eden öksürük, kanlı balgam ve nefes darlığıdır. Tanı koymada en etkili tetkikler; akciğer grafisi ve solunum fonksiyon testidir. Solunum fonksiyon testi, özellikle astım ve KOAH tanısında hayati öneme sahiptir. Akciğer grafisi ise, akciğerde kitle veya nodüllerin tespiti için kullanılır. 50 yaş ve üzeri sigara kullanımı olan bireylerin, 3 haftadan uzun süren öksürük, nefes darlığı veya balgam şikayetleri varsa, detaylı tetkikler ve tomografi önerilmektedir. 50 yaş altındaki kişilerde de, belirtiler devam ederse ileri tetkikler gereklidir. Sigara kullanım süresi 20 yılı aşmış bireylerin, düzenli olarak yılda bir akciğer grafisi ve solunum fonksiyon testi yaptırması önemlidir.
Bağımlılığın Önlenmesi ve Farkındalık Çalışmaları
Sigaraya bağlı bağımlılığı önlemek ve azaltmak için farkındalık oluşturmak büyük önem taşımaktadır. İnsanlara tütün ürünlerinin zararları anlatılmalı, özellikle gençler ve çocuklar üzerinde bilinçlendirme çalışmaları yapılmalıdır. Sigarayı bıraktırmak için çeşitli yöntemler ve destek programları mevcuttur ve bu seçenekler hakkında bilgilendirilmelidir. İş yerlerinde ve toplumda bilinçlendirme toplantıları düzenlenerek, sigara bırakma teşvik edilmelidir. Hekimler de, hastalarına sigarayı bırakmaları gerektiğini ısrarla vurgulamalı ve destek olmalıdır. Bu sayede, toplum sağlığını korumak ve solunum hastalıklarının önüne geçmek mümkün olacaktır.
