Yeni bulgular şaşırtıcı çıktı: Covid-19’un beyni yaşlandırdığı ortaya çıktı
İngiltere’de gerçekleştirilen son araştırma, koronavirüs pandemisinin insanların beyin sağlığı üzerinde beklenmedik ve ciddi etkileri olabileceğine işaret ediyor. Uzmanlar, pandemi sürecinde insanların beyin yaşlanmasının normalden yaklaşık 5,5 ay daha hızlı ilerlediğini ortaya koydu. Bu bulgu, özellikle sosyal izolasyon ve belirsizlik ortamlarının beyin fonksiyonları üzerindeki olumsuz etkilerine dikkat çekiyor.
Nottingham Üniversitesi’nden araştırmacılar, büyük bir veri havuzundan, UK Biobank’ta kayıtlı 15 binden fazla sağlıklı bireye ait bilgileri kullanarak, beyin yaşlanmasını doğru şekilde tahmin edebilen gelişmiş yapay zekâ algoritmaları geliştirdi. Bu modeller sayesinde, insanların beyinlerinin ne kadar hızlı yaşlandığını detaylı biçimde analiz etmek mümkün hale geldi.
Etki Yıllar Sonra Ortaya Çıktı
Yapılan karşılaştırmalı analizlerde, pandemi öncesinde ve sırasında taranan bireylerin beyin yaşlarının karşılaştırılması sonucunda, pandemi döneminde beynin yaşlanma hızında belirgin bir artış gözlemlendi. Özellikle, pandemi sürecinin ardından beyinlerin ortalama 5,5 ay daha “yaşlı” olduğu tespit edildi. Araştırmanın öne çıkan yönlerinden biri, bu artışın virüs enfeksiyonu geçirmeyen sağlıklı bireylerde dahi görülebilmesi oldu.
Nörolog Ali-Reza Mohammadi-Nejad, bu durumu şu sözlerle açıkladı: “Kovid geçirmemiş bireylerde bile belirgin bir yaşlanma artışı gözlemledik. İzolasyon, belirsizlik ve strese bağlı olarak ortaya çıkan psikolojik faktörlerin, beyin sağlığını olumsuz etkilediği açıkça görülüyor.” Ayrıca, ekip üyelerinden nörolog Dorothee Auer, çalışmadan elde edilen verilerin iki farklı zaman noktasını içerdiğine vurgu yaparak, “Gözlemlenen değişikliklerin tamamen kalıcı olmadığını ve zamanla geri dönebileceğini söyleyebiliriz. Bu ise, umudu artıran bir gelişme” dedi.
Yapılan araştırmalar, beyin yaşındaki artışın doğrudan bilişsel performansı zorunlu olarak düşürmediğine de dikkat çekiyor. Özellikle, virüsle enfekte olan bireylerde bilişsel gerilemenin daha belirgin olduğu gözlemlendi. Ayrıca, erkeklerde gri ve beyaz maddelerde değişiklikler daha belirgin biçimde görüldü. Yaşlı bireyler ile sosyal ve ekonomik açıdan dezavantajlı gruplarda, beyin yaşlanma hızında ciddi artışlar yaşandığı tespit edildi.
Önceki çalışmalar, sosyal izolasyon ve yoksulluğun beyin yapısında olumsuz etkiler yaratabileceğini kanıtlamıştı. Uzmanlar, bu bulguların, geniş ve uzun vadeli beyin görüntüleme çalışmalarının önemini bir kez daha ortaya koyduğunu belirtti. Ancak, neden bu bölgelerde değişiklikler yaşandığı, ve bu değişikliklerin davranışlar veya bilişsel fonksiyonlar üzerindeki etkisinin ne olduğu konusunda, hâlâ daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğunu vurguluyorlar.
Uzm. Auer, bu durumu şu sözlerle özetliyor: “Beyin sağlığı, sadece hastalıkların değil, günlük yaşam çevremizin de şekillendirdiği karmaşık bir süreçtir.”
