Öksürük Nedenleri, Antibiyotik Kullanımı ve Alerjik Reaksiyonlar
Öksürük Nedir ve Neden Olur?
Öksürük, genellikle vücudun solunum yollarındaki bir tahrişe veya enfeksiyona karşı verdiği doğal bir tepkidir. Soğuk algınlığı, grip, alerjiler ve astım gibi durumlar, öksürüğün en yaygın nedenleri arasında yer alır. Son yıllarda, özellikle influenza gibi viral enfeksiyonların artışı, öksürük şikayetlerini de beraberinde getirmiştir. Hem ülkemizde hem de dünya genelinde büyük bir kitleyi etkileyen bu enfeksiyon, çoğu zaman geçmeyen bir öksürükle kendini gösterir. Peki, bu öksürüğün temel nedeni nedir? Geçmesi için neler yapılabilir? Antibiyotik kullanmak doğru bir tercih midir? Tüm bu soruları yanıtlamak için Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Muhammed Emin Akkoyunlu ile görüştük.
Antibiyotik Kullanımı Üzerine
Prof. Dr. Akkoyunlu, “Antibiyotik kullanımı, özellikle grip sonrası öksürüklerde çok önemli bir konudur. Dünyada olduğu gibi, ülkemizde de uygunsuz antibiyotik kullanımı oldukça yaygındır. Grip sonrası ortaya çıkan öksürükler, genellikle enfeksiyona bağlı değildir. Bu öksürüklerin birkaç nedeni vardır: İlk olarak, bronşların aşırı duyarlılığı. Enfeksiyon, solunum yollarının iç mukozasını hasarlayarak, sinir uçlarını açığa çıkarır; bu da gıcık şeklinde öksürüğe yol açar. Dolayısıyla, bu tür öksürüklere antibiyotik kullanmanın hiçbir faydası yoktur. Hatta bu durum, enfeksiyon riskini artırmakta ve direnç oluşumuna sebep olmaktadır. Bu nedenle, bu tür durumlarda antibiyotik kullanmaktan kaçınmalıyız.” dedi.
Devamında, “Grip sonrası oluşan öksürüklerin bir diğer nedeni, enfeksiyona bağlı olarak bedenin alveolar hasara uğramasıdır. Burada, atıkların temizlenmesi sırasında ortaya çıkan balgamın etkisiyle öksürükler oluşabilir. Antibiyotik kullanmak bu durumlarda da gereksizdir. Üst solunum yollarındaki aşırı hareketlilik, sinüzit ve geniz akıntısına bağlı öksürükleri de tetikleyebilir. Bu tür öksürüklerde de antibiyotik kullanmanın faydası yoktur.” şeklinde açıklamalarına devam etti.
Antibiyotik Kullanılması Gereken Durumlar
Uzman, antibiyotiklerin hangi durumlarda kullanılabileceğini de açıkladı: “Uzun süren enfeksiyonlara bağlı olarak ortaya çıkan öksürüklerde antibiyotik kullanmak gerekebilir. Burada, balgamın varlığı ve sarı-yeşil renkte olması enfeksiyonun varlığını gösterir. Bu durumda, antibiyotik kullanımı önerilir.”
Balgamın Önemi
Prof. Dr. Akkoyunlu, balgamın ortaya çıkış şeklinin önemine dikkat çekerek, “Balgamı üreten ve öksürüğü tetikleyen faktörleri bilmek gerekir. Eğer akciğerdeki hasarın temizlenmesi sırasında ve yeniden yapılanma sürecinde meydana gelen bir balgam söz konusuysa, bu bazen 3-6 hafta sürebilir. Bu tür balgamın kesilmesini istemiyoruz. Enfeksiyona bağlı balgam ise, enfeksiyonun atılmasını sağladığı için kesinlikle kesilmemelidir. Aksi takdirde, ilerleyen süreçte zatürre gibi daha ciddi hastalıklara yol açabilir.” diye belirtti.
Uzun Süreli Öksürüğün Sebepleri
Son zamanlarda artış gösteren influenza sonrası geçmeyen öksürük, birçok kişinin gündeminde. Bu enfeksiyona yakalananların yarısından fazlasında uzun süreli, gıcık tarzında öksürük gözlemleniyor. Prof. Dr. Akkoyunlu, bu öksürüğün nedenlerini şöyle açıkladı: “Viral enfeksiyonlar sonrasında akciğerde hassaslaşma meydana gelir. Bazen sinüzit ya da geniz akıntısına bağlı öksürükler oluşabilir. Bu öksürükler genellikle akşam veya sabah saatlerinde belirginleşir. Ayrıca, bronş hiperreaktivitesi ve bronş aşırı duyarlılığı gibi durumlarla da karşılaşabiliyoruz. Eğer bu durumlar ilerleyen bir boyutta ise, astım ilaçları veya alerji ilaçları gibi tedavi yöntemleri uygulayabiliriz.”
Doktora Ne Zaman Başvurmalı?
Uzman, “Her öksürükte doktora başvurmak gerekip gerekmediği” sorusunu da yanıtladı: “Grip olduğunuzda, birkaç gün süren hafif ateş ve öksürük gibi durumlar söz konusuysa doktora başvurmanıza gerek yok. Ancak ateş 2 günden fazla sürüyorsa ve ek bulgular ortaya çıkıyorsa; sararma, bilinç değişikliği veya nefes darlığı gibi durumlar söz konusuysa, doktora gitmek şarttır.” şeklinde açıkladı.
Bahar Alerjisi ve Enfeksiyon Arasındaki Fark
Bahar ayları yaklaşırken, enfeksiyonel öksürük ile alerjik öksürük arasındaki ayrım da önem kazanmaktadır. Prof. Akkoyunlu, “Bahar aylarında hem üst solunum yolu enfeksiyonları hem de alerjik reaksiyonlar artar. Alerjik öksürük, genellikle dışarıda polen ve toza maruz kalma ile tetiklenir. Eğer hapşırık, burun akıntısı ve öksürük atakları yaşıyorsanız, bu durum alerjiye işaret edebilir. Ancak enfeksiyonel öksürük daha uzun süreli ve sürekli bir şekilde devam eder.” dedi.
Alerjik ve Enfeksiyonel Öksürük Arasındaki Farklar
Alerjik öksürük ile enfeksiyonel öksürüğün farkına dikkat çeken Akkoyunlu, “Alerjik öksürükte, ataklar tarzında hapşırma ve burun akıntısı görülürken, enfeksiyonel öksürükte genellikle balgam vardır. Balgam rengi şeffafsa alerjik durumu, sarı veya yeşil renkli ise enfeksiyonu gösterir. Enfeksiyon durumunda ek semptomlar da görülmektedir; baş ağrısı, halsizlik ve ateş gibi. Ancak alerjik durumlarda bu semptomlar genellikle görülmez.” şeklinde konuştu.
