Aort Genişlemesi ve Sessiz Tehlike: Belirtileri, Risk Faktörleri ve Korunma Yolları
Vücudumuzdaki en büyük ve en önemli atardamar olan aort, zamanla çeşitli nedenlerle genişleyebilir ve bu durum ciddi sağlık risklerini beraberinde getirebilir. Uzmanlar, özellikle ilerleyen yaşlarda ve risk faktörlerine sahip kişilerde bu durumun fark edilmesinin hayati öneme sahip olduğunu vurgulamaktadır.
Yüksek tansiyon, sigara kullanımı, damar sertliği, kolesterol yüksekliği ve kalıtsal yatkınlık gibi faktörler, aort duvarının zayıflamasına ve baloncuk şeklinde genişlemesine neden olabilir. Bu genişleme genellikle sessiz bir şekilde ilerler ve başlangıçta hiçbir belirti göstermez. Ancak, zamanla büyüyerek patlama riski taşır ve bu durumda hayati tehlike ortaya çıkar.
Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Ünal Aydın, aort anevrizmasının belirtileri, riskleri ve güncel tedavi yöntemleri hakkında detaylı bilgiler paylaştı.
“UZUN YILLAR FARK EDİLMEDEN VAR OLABİLİR”
Prof. Dr. Aydın, aort anevrizmasının ciddi bir sağlık tehdidi olduğunu belirterek, insanların çoğu zaman bu durumu fark etmeden uzun yıllar yaşayabildiklerini ifade etti. “Aslında, bu hastalık genellikle yıllarca sessizce ilerler ve fark edilmez. Ta ki ani ve ciddi bir sağlık sorunu ortaya çıkana kadar. Bu nedenle, özellikle belli bir yaştan sonra düzenli ultrason ve ekokardiyografi kontrolleri önem arz eder. 50 yaş üzerindeki kişiler, ailede bu hastalık öyküsü olanlar veya genetik bozukluklara sahip bireyler, erken teşhis ve önlem için düzenli tarama yaptırmalıdır.
Prof. Aydın, “Ailevi yatkınlığı olan kişilerde, 40’lı yaşlar ve üzeri, genetik bozukluğu olanlarda ise 20’li yaşlardan itibaren tarama yapılması gerektiğine dikkat çekiyor. Ayrıca, bağ dokusu hastalıklarıyla doğan genç hastaların da erken yaşta müdahale edilmesi gerekebilir. Fakat, hiçbir belirti yoksa bile, 50 yaş sonrası düzenli ultrason ve ekokardiyografi kontrolleri büyük önem taşır.”
TANSİYON HASTALARINA ÖZEL UYARI
Prof. Dr. Aydın, risk grubunda yer alan özellikle hipertansiyon hastalarına şu uyarılarda bulundu: “Yüksek tansiyonu olan bireylerde, damar duvarlarının dejenerasyonu hızlanır ve genişleme riski artar. Eğer bu hastalar göğüs veya sırt ağrısı, bel ağrısı gibi şikayetler dile getiriyorsa, vakit kaybetmeden ultrason veya ekokardiyografi ile kontrol edilmelidir. Bu sayede, erken teşhis ve düzenli takip mümkün olur. Kontrollü bir şekilde büyüyen aort damarları, uygun zamanda tedavi edilerek ciddi komplikasyonların önüne geçilebilir. Farkındalık ve düzenli tarama, bu hastalıkta en önemli koruyucu unsurlardır.”
AORT ANEVRİZMASININ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Prof. Aydın, aort anevrizmasının en belirgin belirtilerini şöyle açıkladı: “Göğüs seviyesinde, özellikle göğüs kafesinin arka kısmında sırt ağrısı hissedilebilir. Bu, damar genişlemesinin sinir yapısına baskı yapmasıyla ortaya çıkar. Ayrıca, karın bölgesinde bel ve karın ağrısı da görülebilir. Bazı durumlarda, karında hissedilen kitle veya şişlik fark edilebilir, özellikle damar genişlemesi ciddi boyutlara ulaştığında. Ancak, bu belirtiler genellikle geç dönemde ortaya çıkar ve hastalar fark etmeyebilir. Bu nedenle, düzenli tarama ve muayene büyük önem taşır.”
“AORT ANEVRİZMASI İKİ ŞEKİLDE PATLAR”
Prof. Aydın, aort anevrizmasının patlama şekli ve riskleri hakkında şunları söyledi: “Birincisi, serbest duvar yırtılmasıdır ve bu durumda dakikalar içinde hasta hayatını kaybedebilir. İkincisi ise, damar duvarını kaplayan ince ve dayanıklı yapının yırtılmasıdır. Bu durumda, yırtılma sınırlı kalabilir ve tedavi şansı doğar. Sınırlı yırtıklar, uygun zamanda müdahale edilerek hayatta kalma şansını artırır. Ancak, serbest duvar yırtılması, acil müdahale gerektiren ve ölüm riskini ciddi ölçüde artıran bir durumdur.”
Yırtılmanın en büyük risk faktörleri arasında, genetik yatkınlık, yüksek tansiyon ve damar yırtılmasına neden olan diğer faktörler bulunur. Ayrıca, genişleme devam ettiği sürece, hastaların yakın takip edilmesi ve uygun tedavi seçeneklerinin değerlendirilmesi gerekir. Eğer damar genişlemesi karın seviyesindeyse ve uygun kriterler sağlanıyorsa, stent uygulaması tercih edilebilir. Göğüs seviyesinde ise, cerrahi müdahale veya uygun durumda endovasküler tedavi yöntemleri kullanılabilir.”
“DÜZENLİ KONTROLLER HAYAT KURTARIR”
Prof. Aydın, aort diseksiyonu ve diğer komplikasyonların önlenmesi için düzenli kontrollerin önemine değindi: “Diseksiyon öncesinde, çoğu zaman belirti görülmez ancak damar duvarında anormal genişleme, küçük yırtıklar veya damar içi ülserler tespit edilebilir. Bu bulgular, düzenli muayene ve ultrasonla erken teşhis edilebilir. Özellikle tansiyon hastaları, ani tansiyon yükselmeleri sırasında risk altındadır ve mevsim geçişleri bu riski artırır. Diseksiyon ve yırtılma sırasında, göğüs ve karın bölgelerinde ani ve şiddetli ağrı, nefes darlığı, çarpıntı ve bunalma hissi gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Bu semptomlar, acil müdahale gerektiren hayati durumlardır ve zamanında tedavi ile hayatta kalma şansı artar.”
Aort Anevrizması Olanlar Nelere Dikkat Etmeli?
- Tansiyon mutlaka kontrol altında tutulmalı
- Sigara kesinlikle bırakılmalı
- Ağır kaldırmak, ıkınmak, ani öfke ve stres gibi baskı artırıcı durumlar önlenmeli
- Kabızlık önleyici önlemler alınmalı
- Doktorun önerdiği hafif egzersizler düzenli yapılmalı
- Yaşam tarzında sağlıklı değişiklikler yapılarak, hastalığın ilerlemesi engellenmeli ve düzenli takip ihmal edilmemeli
Unutulmamalıdır ki, bu hastalık dikkate alınmadığında ölümcül sonuçlar doğurabilir; fakat düzenli takip ve uygun tedavi ile kontrol altına alınabilir ve yaşam kalitesi artırılabilir.
