Mimar Sinan: Osmanlı’nın Büyük Ustası ve Eserlerinin Vefasızlığı

Mimar Sinan: Osmanlı’nın Büyük Ustası

Osmanlı İmparatorluğu’nun en büyük mimarlarından biri olan Mimar Sinan, yalnızca eserleriyle değil, aynı zamanda hayatı ve sanatıyla da tarihe damgasını vurmuş bir figürdür. 9 Nisan, Mimar Sinan’ı Anma ve Mimarlar Günü dolayısıyla, dünya tarihinin en büyük mimarlarından biri olarak tekrar hatırlanmaktadır. 400’den fazla şaheser inşa eden bu büyük usta, Osmanlı’nın yetiştirdiği en kalifiye mimarlardan biri olarak kabul edilmektedir.

Bu vesileyle, Mimar Sinan’a ve ona yapılan haksızlıklara dikkat çeken Türkiye Gazetesi’nden Murat Öztekin, ibret alınacak vefasızlık örneklerini sıraladı. Mimar Sinan’ın hayatı ve eserleri, sadece geçmişin değil, günümüzün de önemli bir parçasıdır.

Dünya Çapında Usta Mimar: Koca Sinan

Uzun yıllar Osmanlı ordusunda subaylık yapan Koca Sinan, 50 yaşından sonra mimarlık kariyerine başladı. Ancak bu geç başlangıç, onun eşsiz üslubu ve matematiksel dehasının dünya çapında dikkat çekmesini engellemedi. Usta mimar, “Acem ve Arap diyarlarını baştan başa gezdim. Gördüğüm her binadan, harabeden ibretle dersler aldım.” diyerek, kendine has üslubunu ve mimari anlayışını nasıl geliştirdiğini açıkça ifade etmiştir.

Mimar Sinan ve Kafatasının Kaybı

1930’lu yıllarda, ırkçı söylemlerin devlet ideolojisi olarak benimsendiği bir dönemde, Mimar Sinan da büyük bir vefasızlığa uğramıştır. Ölümünün üzerinden asırlar geçmesine rağmen, Türklük tartışmaları bağlamında, kafatası mezarından çıkarılarak ölçüm için Ankara’ya gönderilmiştir. 1935 yılında Süleymaniye’deki türbesinden kazılarak çıkarılan Sinan’ın kafatası, bu ölçüm için ortadan kaybolmuş ve bir daha da bulunamamıştır. O dönemde, 1936’da İstanbul’a davet edilen ve 14 yıl boyunca Türkiye’de görev yapan Fransız Mimar Henri Prost‘un yıkıcı planlarının Mimar Sinan’ın mirasına zarar verdiği düşünülmüştür. Ancak bu durum, gerçek bir muamma olarak kalmıştır.

Mimar Sinan’ın Mirası Harap Edildi

• Hürrem Sultan tarafından Mimar Sinan’a yaptırılan Bahçekapı Haseki Hamamı erkekler kısmı, çalışır halde olmasına rağmen 1930’lu yıllarda dönemin Vakıflar İdaresi tarafından yıktırılmıştır.
• Rüstem Paşa Mescidi ve Simkeş Mescidi, Vatan Caddesi’nin inşasında ortadan kaldırılmıştır.
• Bulgaristan’ın Sofya şehrinde 1528’de inşa edilen İmaret Kara Camii, 1903 yılında kiliseye çevrilmiştir.
• Mekke’de Kanuni adına inşa ettiği Süleymaniye Medreseleri, tavaf alanını genişletme bahanesiyle yıktırılmıştır.
• Medine’deki Sokollu Mehmed Paşa Hamamı da tarihe karışmıştır.
• Defterdar Şerifezade Efendi Mescidi harabeye döndükten sonra 1985’te tamamen yıkılmıştır.
• Kariye Camii‘nin yanında bulunan Kariye Medresesi, 1894 yılında meydana gelen depremde hasar görmüş ve zamanla ortadan kaybolmuştur.
• Sinan’ın Süleymaniye’deki evi kayıplara karışmıştır.
• Mimar Sinan’ın kendi adına yaptırdığı tek hayır eseri olan Fatih’teki Mimar Sinan Mescidi, 1918 yılında çıkan yangında zarar görmüş ve sadece minaresi kalmıştır; yapının yerine gecekondular inşa edilmiştir.
• İçinde Koca Sinan’ın tasarladığı yapıların da olduğu rivayet edilen Sarayburnu Sahil Sarayları günümüze ulaşmamıştır.
• Kudüs’teki Cami-i Şerif Medresesi’nin izi bulunamamıştır.
• Kerkük, Budapeşte, Svilengrad ve Bosna’daki birçok yapısı yok olmuştur.
• Suriye’deki Mimar Sinan yapıları, iç savaş sırasında harap hale gelmiştir.

Kaynak: Yasemin