Çocuklarda Ekran Bağımlılığı ve Önleme Yöntemleri

Son Günlerde Çocuklarda Ekran Bağımlılığı Endişeleri

Günümüzde hızla yaygınlaşan internet, akıllı telefonlar, tabletler, bilgisayarlar ve televizyonlar, çocukların yaşamında önemli bir yer tutuyor. Ancak bu teknolojilerin bilinçsiz ve kontrolsüz kullanımı, çocuklarda bağımlılık sorunlarına yol açabiliyor. Klinik Psikolog Sümeyye Üstün, bu konuda önemli açıklamalarda bulunarak, ebeveynlere ve ilgililere rehberlik ediyor.

Teknolojinin Çocuklar Üzerindeki Olumsuz Etkileri

İnternet ve dijital cihazların kullanımında artış, çocukların sosyal ilişkilerini ve akademik başarılarını olumsuz yönde etkileyebiliyor. Ekran bağımlılığı, çocukların gerçek dünyadan kopmasına, iletişim becerilerinin zayıflamasına ve okul performanslarının düşmesine neden olabiliyor. Çocuklar, bu ortamda zamanlarını aşırı şekilde geçirerek, kendilerini kapatmış ve dünyayla bağlantılarını kesmiş gibi hissedebiliyorlar.

Çocuklarda Ekran Bağımlılığı Nedenleri

Bu bağımlılığın temelinde pek çok farklı neden yatıyor. Davranışçı psikolojiye göre, ekranlar, beynin ödül merkezini uyarır ve dopamin salınımını tetikler. Bu da çocuklarda anlık haz ve tatmin sağlar. Ayrıca, aşağıdaki nedenler ekran bağımlılığını artırabilir:

• Gerçek hayatta zorlandıkları veya başa çıkmakta güçlük çektikleri durumları ekranlar aracılığıyla telafi etmeye çalışmak.
• Gerçek ilişkiler kurmakta zorlanmak ve bunun yerine sanal arkadaşlıkları tercih etmek.
• Etrafında güvenli ve sınırların belirli olmadığı bir ortamda bulunmak ve bu ortamda kendini güvende hissetmek.
• İnternet ve oyunlar aracılığıyla kendini ifade etme ve başarı elde etme arzusu.

Sosyal Medya ve Oyun Bağımlılığı Belirtileri

Sosyal Medya Bağımlısını Nasıl Tanırız?

• Boş zamanlarının büyük bir bölümünü sanal dünyada geçiriyorsa,
• Gerçek hayattan çok sanal ortamda vakit geçiriyorsa,
• Günlük sorumlulukları ve görevleri aksıyorsa,
• Sanal arkadaşlıklar ve takipçiler gerçek arkadaşlıkların önüne geçtiyse,
• Sürekli paylaşma ve iletişim ihtiyacı duyuyorsa,
• İnternette geçirilen zaman uzadıkça huzursuzluk ve gerginlik yaşıyorsa,

Oyun Bağımlılığı Belirtileri

• Oyun başında geçirilen zaman giderek artıyorsa,
• Aile ve arkadaşlarla geçirilen zaman azalıyor ve bu durum tartışmalara sebep oluyorsa,
• Oyunlarda elde edilen başarılar, gerçek hayattaki başarıların önüne geçtiyse,
• Oyun oynamak aile içi iletişimi ve akademik performansı olumsuz etkiliyorsa,
• Uykusuzluk, devamsızlık ve sosyal ilişkilerde bozulma gibi fiziksel ve psikolojik sorunlar gözleniyorsa,

Anne ve Babalar İçin Ekran Bağımlılığını Önleme Yöntemleri

Çocuklarda ekran bağımlılığını engellemek ve sağlıklı kullanımı teşvik etmek için ebeveynlerin bilinçli ve aktif rol almaları büyük önem taşıyor:

1. Dijital ebeveyn olun: Çocukların teknolojik araçları kullanmasını anlayan ve doğru yönlendiren, internet riskleri konusunda bilinçli ebeveynler olun.
2. Zaman sınırı koyun: Teknoloji kullanımını tamamen yasaklamadan, yaşına uygun süreler belirleyin ve buna uyulmasını sağlayın.
3. Kurallar belirleyin ve birlikte uyum sağlayın: Çocukla ortak kararlar alın ve bu kurallara herkesin sadık kalmasına özen gösterin.
4. Sorumluluklar verin: Ev işleri ve sorumluluklar aracılığıyla çocukların kendini geliştirmesine imkan tanıyın.
5. Fiziksel ve sosyal aktiviteleri teşvik edin: Birlikte spor yapın, dışarı çıkın ve yüz yüze iletişimi güçlendirin.
6. İlişkiyi güçlendirin: Ebeveyn-çocuk iletişiminin sağlıklı ve samimi olması, bağımlılığın önlenmesinde önemli bir rol oynar.
7. Eleştirmek yerine dinleyin: Çocuklarınızın duygularını ve düşüncelerini anlamaya çalışın ve onların kendilerini ifade etmelerine izin verin.
8. Güvenli internet kullanımı hakkında bilgi verin: Sanal zorbalık ve tehlikeler konusunda bilinçlendirin, neler yapmaları gerektiğini anlatın.
9. Gerçeklik ve sanal dünya farkını öğretin: İnternet ve oyunların gerçek hayatla ilişkisini ve mükemmel olmadığını anlatın.

Günde Ne Kadar Ekran Süresi Uygundur?

Çocukların ekrana bakma süresi yaşlarına göre farklılık gösterir ve mümkün olan en düşük seviyede tutulmalıdır. Önerilen süreler şöyledir:

• Okul öncesi çocuklar: 30 dakika
• İlkokul çocukları: 45 dakika
• Ortaokul çocukları: 1 saat
• Lise gençleri: 2 saat

Çocukların sağlıklı gelişimi için, ekran kullanımını sınırlandırmak ve dengeyi sağlamak büyük önem taşır.

Sonuç ve Tavsiyeler

Çocuklar, teknoloji kullanımında bilinçli ve ölçülü davranıldığında, bu araçlar onların gelişimine katkı sağlayabilir. Ebeveynlerin rolü, örnek olmak ve doğru sınırlar koymakla başlar. Çocukların sağlıklı bir dijital hayat sürdürmeleri için, aile içi iletişimi güçlendirmek ve onları aktif, sosyal ve fiziksel aktivitelere yönlendirmek en etkili yöntemlerdir.