Çocuklar ve Gebelerde Boğmaca Tehdidi: Uzmanlardan Uyarı ve Korunma Yöntemleri
Boğmaca Nedir ve Neden Önemlidir?
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Manolya Kara ile Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Zeynep Utkan Korun, son dönemde artış gösteren ve özellikle küçük yaş grubu çocuklar için ciddi sağlık riskleri barındıran boğmaca vaka sayılarındaki yükselişe dikkat çekti. Bordetella pertussis adıyla bilinen bakterinin neden olduğu solunum yolu enfeksiyonu olan boğmaca, bulaşıcılığı yüksek ve ciddi komplikasyonlara yol açabilen bir hastalıktır. Dünya genelinde yılda yaklaşık 20-40 milyon vaka rapor edilmektedir.
Yenidoğanlarda ve Bebeklerde Hayati Risk
Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Manolya Kara, “Her yıl yaklaşık 300.000 kişi, çoğu çocuk olmak üzere, boğmaca nedeniyle hayatını kaybetmektedir.” diyerek hastalığın ne kadar ölümcül olabileceğine dikkat çekti. Özellikle bağışıklık sistemi henüz gelişmemiş ve aşı takvimini tamamlamamış yenidoğanlar, bu enfeksiyona karşı oldukça savunmasızdır. Doç. Dr. Kara, “Boğmaca, özellikle ilk 1 yaş altı bebeklerde nefes durması, beyin içi kanamaları, nöbetler ve ölüm riskini artıran ciddi sonuçlara yol açabilir.” ifadeleriyle, hastalığın potansiyel tehlikesine vurgu yaptı.
Belirtiler ve Tanı Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Hastalığın gelişim evreleri genellikle üç aşamada seyreder ve başlangıçta belirtiler soğuk algınlığıyla karıştırılabilir. Doç. Dr. Manolya Kara, “İlk evrede, 1-2 hafta süren ‘kataral evre’de hafif ateş, burun akıntısı, hafif öksürük, halsizlik ve sulanmış gözler görülebilir. Bu dönem, bulaşıcılığın en yüksek olduğu dönemdir ve hastayı diğer hastalıklardan ayırt etmek zordur.” dedi.
İkinci evre olan paroksizmal dönemde, öksürükler şiddetlenir ve ardışık, peş peşe gelen nöbetler halinde görülür. Çocuklarda morarma, derin nefes alma çabası, kusma ve nöbetler eşlik edebilir. Bu aşamada, beyin içi kanama ve kaburga çatlakları gibi ciddi komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Üçüncü evre ise, iyileşme sürecidir ve öksürük nöbetleri azalmakla birlikte, birkaç hafta sürebilir.
Çocuklarda ve Bebeklerde Ciddi Sonuçlar ve Riskler
Doç. Dr. Kara, “Boğmaca, yoğun ve kontrol edilemeyen öksürük nöbetlerine neden olur. Bu nöbetler, solunum güçlüğü, kusma, bayılma ve kaburga kırıklarına yol açabilir. Bebeklerde ise nefes durması (apne), ciddi akciğer enfeksiyonları ve yaşamı tehdit eden durumlar gözlenebilir.” diyerek hastalığın ciddiyetine dikkat çekti.
Toplum Sağlığı ve Salgınların Önlenmesinde Aşı Rolü
Boğmaca, öksürük ve hapşırıkla kolayca yayılan ve kalabalık ortamlarda hızla bulaşabilen bir hastalıktır. Özellikle ergenler ve genç yetişkinler, hafif belirtilerle hastalığı atlatabilir ve bu sayede çevrelerindeki kişilere kolayca bulaştırabilirler. Yaşlılar, bağışıklık sistemi zayıf kişiler ve hamile kadınlar ise bu hastalığa karşı daha büyük risk altındadır. “Sürü bağışıklığı sağlanamadığı durumlarda, salgınlar artış gösterebilir ve hastalık toplum sağlığını tehdit eder.” diyen uzmanlar, aşının bu noktada önemli bir koruyucu olduğunu vurgulamaktadır.
Gebelikte Boğmaca Aşısı ve Bebeği Koruma Yöntemi
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Zeynep Ece Utkan Korun, “Gebelikte yapılan boğmaca aşısı, hem annede hem de doğacak bebeğin bağışıklık kazanmasını sağlar. Anne adaylarının, gebeliğin ikinci trimestrinde, tercihen 20. haftadan sonra, Tdap (Tetanoz, Difteri ve Pertussis) aşısını yaptırması önemlidir.” diyerek, annenin gebelik sırasında aşı olmasıyla, plasenta yoluyla geçen antikorlar sayesinde bebeğin ilk aylarda korunabileceğine dikkat çekti.
Gebelikte Tdap aşısının, hem anne hem de bebek için hayati öneme sahip olduğunu belirten Dr. Korun, “Eğer anne daha önceki gebelikte bu aşıyı olduysa, yeni gebelikte tekrar yaptırması gerekir. Aşı inaktif ve canlı olmayan bir aşıdır, bu nedenle güvenle uygulanabilir ve yan etkileri hafiftir.” diyerek güvenilirliğine vurgu yaptı.
Aşı Takvimi ve Güvenlik Bilgileri
Uzmanlar, boğmaca aşısının gebeliğin 18-36. haftaları arasında, tercihen 20. haftadan sonra yapılmasını öneriyor. Ayrıca, daha önceki gebelikte aşı yaptıysa, bu uygulamanın tekrarlanması gerektiğini belirtiyorlar. Bu aşı, ABD, İngiltere, Kanada ve birçok Avrupa ülkesinde uzun süredir rutin olarak uygulanmaktadır. Dr. Korun, “Aşı inaktif ve canlı olmayan bir aşıdır, bu nedenle gebelikte güvenle uygulanabilir. En sık görülen yan etkiler ise enjeksiyon yerinde hafif ağrı, geçici ateş ve halsizliktir.” açıklamasını yaptı.
Anne ve Gebe Adaylarına Son Çağrı: Aşınızı Ertelemeyin
Dr. Korun, “Unutmayın, sizin bağışıklığınız, bebeğinizin ilk savunma mekanizmasıdır. Gebelikte aşılarınızı zamanında yaptırmanız, hem kendinizi hem de bebeğinizi korumanın en etkili yoludur.” diyerek, tüm anne adaylarına bu konuda bilinçli davranma çağrısında bulundu. “Gebeliğinizin ikinci trimesterinde, takip eden hekiminizle bu konuyu mutlaka görüşün. Aşıyı, aile sağlığı merkezinizde veya hastanenizde ücretsiz olarak yaptırabilirsiniz.” şeklinde önerilerini sundu. Bu uygulama sayesinde, hem bireysel hem de toplumsal sağlık açısından önemli bir adım atılmış olacaktır.
