Dikkat Dağınıklığı: Ebeveynler İçin Bilgilendirici Rehber

Günümüzde dikkat dağınıklığı, pek çok birey için önemli bir sorun haline gelmiştir. Özellikle ebeveynler, çocuklarında dikkat eksikliği ile karşılaştıklarında nasıl bir yaklaşım sergilemeleri gerektiğini sıkça sorgulamaktadır. Danışman Psikolog Sümeyye Üstün, dikkat ile ilgili etkileyen faktörleri ve bu duruma karşı uygulanabilecek çözüm yollarını detaylı bir şekilde açıklıyor. İşte dikkat eksikliği ile başa çıkmanın yolları…

Dikkatin Tanımı ve Temel Bileşenleri

Dikkat, en genel anlamıyla zihinsel bir faaliyetin odaklanması olarak tanımlanabilir. Dikkatin üç temel bileşeni vardır:

• Genel Uyarılmışlık Hali: Çevreye karşı genel bir duyarlılık ve farkındalık düzeyi, uyarıcıları almaya hazır olma durumunu ifade eder.
• Seçicilik: Önemli ve amaca uygun özellikleri araştırarak çevreyi tanıma yeteneğidir.
• Yoğunlaşma: Dikkati belirli bir noktada yoğunlaştırma ve dikkati sürdürebilme becerisidir.

Peki, bu tanımlar ne anlama geliyor? Birlikte inceleyelim:

Genel uyarılmışlık hali, çocuğun öğrenmeye ve yeni bilgiler edinmeye duygusal olarak hazır olup olmadığını gösterir. Örneğin, çocuğunuzun bir davranış kazanma isteği, kağıtları çizgilerine göre kesmek, düzgün yazmak veya bir nesneyi yerinden alıp başka bir yere koymak gibi aktiviteler içinde mi? Çocuğunuzun iyi bir okul kazanmanın önemini duygusal olarak anlayıp anlamadığı en kritik noktadır. Eğer bu içsel motivasyon yoksa, ne kadar özel öğretmen veya psikolog ile çalışırsanız çalışın, öğrenme ve dikkati artırmak zor olacaktır.

Dikkati Etkileyen Uyarıcı Özellikleri

Uyarıcı, öğretmek amacıyla ortama sokulan unsurlardır. Örneğin, okuma öğrenirken harfler birer uyarıcıdır. Uyarıcıların bazı özellikleri şunlardır:

• Fiziksel Özellikler: Uyarıcının nasıl göründüğü dikkati etkileyen önemli bir faktördür.
• Zıtlık veya Benzerlik: Daha önce öğrenilenlerle benzerlik veya zıtlık gösterip göstermemesi dikkat üzerinde etkili olur.
• Tekrar: Öğrenmede tekrar etmenin önemi büyüktür; tekrar edilen şeyler dikkati daha çok çeker.
• Hareket: Hareket halindeki uyarıcılar, sabit olanlara göre daha fazla dikkat çekmektedir.

Dikkati Etkileyen Bireysel Özellikler

Dikkati etkileyen bireysel özelliklerin başında beklentiler gelmektedir. Kişinin beklentileri, dikkatini doğrudan etkiler. Örneğin, çocuk ders çalışmak istemiyorsa ancak yüksek not aldığında bir ödül almayı bekliyorsa, bu onun derslere olan dikkatini artıracaktır.

Geçmiş yaşantılar da dikkati etkileyen bir başka faktördür. Eğer çocuğunuzun geçmişinde kitap okuma alışkanlığı olmayan bir aile varsa, bu durum onun dikkatini olumsuz yönde etkileyebilir. Aynı zamanda, geçmişte yaşanan travmatik olaylar da dikkati etkileyebilir; örneğin, otoriter bir figürle yaşanan olumsuz deneyimler gelecekte benzer durumlarda öğrenme yeteneğini zorlaştırabilir.

İlgiler, dikkati etkileyen bir diğer önemli unsurdur. Eğer çocuğunuzun belirli bir ilgi alanı varsa (spor, sanat, müzik vb.), bu ilgi onun dikkatini sürekli olarak o alanda yoğunlaştıracaktır. Ebeveynlerin bu ilgi alanlarını desteklemesi, çocuğun beyin gelişimi açısından son derece önemlidir.

Dikkati etkileyen son bireysel özelliklerden biri de ihtiyaçlardır. Örneğin, açlık hissi karnınızda bir şeyler aramanıza neden olur. Çocuklar da benzer şekilde, ihtiyaçları doğrultusunda dikkatlerini farklı alanlara yönlendirebilirler. Çocuğunuzun neye ihtiyaç duyduğunu anlamaya çalışmak, onun dikkatini nereye yönlendirdiğini anlamada yardımcı olacaktır.

Örneğin, 14 yaşındaki bir çocuğun derslerine odaklanmaktan ziyade karşı cinsle mesajlaşması durumunda, bu çocuğun ergenlik dönemindeki ihtiyaçlarına dikkat etmek gerekir. Bu dönemde, kendi kimliğini keşfetme ve sosyal ilişkiler kurma ihtiyacı öne çıkar. Ebeveynlerin bu ihtiyacı anlayıp desteklemesi, çocuğun dikkatini daha sağlıklı bir şekilde yönlendirmesine yardımcı olabilir.

Sümeyye Üstün Psikolojik Danışman
Kaynak: Yasemin